حکمت متعالیه معرفت شناسی سیاسی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه فلسفه سیاسی، پژوهشکده اندیشه و علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

معرفت شناسی سیاسی در پی معرفی شیوه‌های کسب معرفت درباره پدیده‌های سیاسی است. این مقاله می‌کوشد با استفاده از آموزه‌های حکیمان متعالیه راه‌های شناخت این نوع از پدیده‌ها را بررسی کند. منظور از پدیده‌های سیاسی در این‌جا مفاهیم، سازه‌ها و کنش‌هایی هستند که در آن سازه‌ها روی می‌دهند. مدعای نویسنده آن است که پدیده‌های سیاسی برساخت‌هایی می‌باشند که از مفاهیم عینی و حقیقی الگو برداری شده‌اند. در حکمت متعالیه معرفت تنها زمانی حاصل می‌شود که واقعیت معلوم در نزد نفس حاضر شود. از این رو نحوه حضور پدیده‌های سیاسی نزد نفس از دغدغه‌های این مقاله است. برای این منظور از روش تحلیل فلسفی مطابق با معیارهای حکمت متعالیه استفاده می‌شود. از نتایج این مقاله آن است که در صورت اثبات مدعای مقاله نظریه عمومی معرفت در حکمت متعالیه به اثبات می‌رسد که بر اساس آن راه کسب معرفت در مفاهیم بشری اعم از مفاهیم عینی و برساختی یکسان است. از دستاوردهای مهم این مقاله برای فلسفه علوم انسانی آن است که امکان طراحی بنیان‌های فلسفی علوم انسانی بر اساس آموزه‌های حکمت متعالیه فراهم می‌آید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Transcendental Theosophy: Political Epistemology

نویسنده [English]

  • Mohammad Pezeshgi
Department of Political Philosophy, Center for Political Thought and Sciences, Islamic science and Culture Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

معرفت شناسی سیاسی در پی معرفی شیوه‌های کسب معرفت درباره پدیده‌های سیاسی است. این مقاله می‌کوشد با استفاده از آموزه‌های حکیمان متعالیه راه‌های شناخت این نوع از پدیده‌ها را بررسی کند. منظور از پدیده‌های سیاسی در این‌جا مفاهیم، سازه‌ها و کنش‌هایی هستند که در آن سازه‌ها روی می‌دهند. مدعای نویسنده آن است که پدیده‌های سیاسی برساخت‌هایی می‌باشند که از مفاهیم عینی و حقیقی الگو برداری شده‌اند. در حکمت متعالیه معرفت تنها زمانی حاصل می‌شود که واقعیت معلوم در نزد نفس حاضر شود. از این رو نحوه حضور پدیده‌های سیاسی نزد نفس از دغدغه‌های این مقاله است. برای این منظور از روش تحلیل فلسفی مطابق با معیارهای حکمت متعالیه استفاده می‌شود. از نتایج این مقاله آن است که در صورت اثبات مدعای مقاله نظریه عمومی معرفت در حکمت متعالیه به اثبات می‌رسد که بر اساس آن راه کسب معرفت در مفاهیم بشری اعم از مفاهیم عینی و برساختی یکسان است. از دستاوردهای مهم این مقاله برای فلسفه علوم انسانی آن است که امکان طراحی بنیان‌های فلسفی علوم انسانی بر اساس آموزه‌های حکمت متعالیه فراهم می‌آید.

کلیدواژه‌ها [English]

  • حکمت متعالیه
  • معرفت شناسی سیاسی
  • پدیده‌های سیاسی
  • فلسفه علوم انسانی

مراجع

  1. دادجو، ابراهیم(1397)؛ «ذات گرایی جدید در فلسفه علم معاصر (جریانی مهم، اما ناآشنا در ایران معاصر)»، فصلنامه ذهن، شماره 74، تابستان 1397. صص 82-51. 
  2. دلانتی، گراد(1384)؛ علم اجتماعی فراسوی تعبیرگرایی و واقع‌گرایی، ترجمه محمد عزیز بختیاری، تهران، نشر: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1384.
  3. سایر، اندرو(1385)؛ روش در علوم اجتماعی: رویکردی رئالیستی، ترجمه عماد افروغ، تهران: نشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1385.
  4. سرل، جان(1395)؛ ساخت واقعیت اجتماعی، ترجمه میثم محمد امینی، تهران، نشر: فرهنگ نشر نو و نشر آسیه.
  5. الشیرازی، محمد(1366)؛ تفسیر قرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: نشر بیدار، چ2.
  6. صادقی، رضا(1389)؛ «رئالیسم ومعیارهای آن»، فصلنامه فلسفه دین، سال هفتم، شماره ششم، تابستان 1389، صص 214-187.
  7. فخارنوغانی، وحیده؛ حسینی شاهرودی، سیدمرتضی(1397)؛ «نقش زبان دربازنمود واقعیت ازدیدگاه ملاصدرا»، دوفصلنامه پژوهش‌های عقلی نوین، سال 3، شماره 5، صص 119-101.
  8. فی، برایان(1384)؛ فلسفه امروزین علوم انسانی با نگرش چند فرهنگی، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران، نشر طرح نو
  9. معلمی، حسن(1393)؛ «ارﺟﺎع ﻋﻠﻢ ﺣﺼﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﻢﺣﻀﻮری از ﻧﻈﺮﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ» ، فصلنامه حکمت اسلامی، سال 1، شماره 1،تابستان، صص 36-9.
  10. مصباح، محمد تقی(1368)؛ جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران، نشرسازمان تبلیغات اسلامی.
  11. مطهری، مرتضی(1375 الف)؛ مجموعه آثار: اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران، نشر: صدرا، ج6، چ 4.
  12. ــــــــــــــــ(1375 ب)؛ مجموعه آثار: شرح مبسوط منظومه (1)، تهران، نشر: صدرا، ج9، چ 2.
  13. ــــــــــــــــ(1378)؛ مجموعه آثار: شرح مبسوط منظومه (2)، تهران، نشر: صدرا، ج 10، چ 3، 1378.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار