ظاهر گرایی و باطن گرایی در عبادت از منظر مولانا و خواجه عبدالله انصاری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه عرفان اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

2 استادیار، گروه ادیان و عرفان، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 مربی، گروه عرفان اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

چکیده

انسان مومن و معتقد به عالم غیب، همواره در‏پی آن است که عبودیت و بندگی خود را نسبت به ساحت خداوندی که غیب‌الغیوب و کنز مخفی است، ابراز نموده و به انحاء گوناگون عرض بندگی به ساحت جهان آفرین نماید. در نگاه عرفانی، عبادت دارای معنی و مفهومی عمیق است که از ظاهر شریعت به باطن بلکه به باطن‏های آن رسوخ کرده و لبِّ‏لباب را اراده می‏نماید. در این مقاله با روش تحلیلی، به بررسی جایگاه ظاهر و باطن اعمال عبادی از منظر خواجه عبدالله انصاری و مولانا پرداختیم. این پژوهش نشان می‌دهد که خواجه عبدالله به رعایت ظاهر عبادت و شریعت توجه خاصی کرده، ولی در این مرتبه توقف ننموده است؛ بلکه رسیدن به کمالات الهی و آراسته شدن به فضایل اخلاقی را بزرگترین هدف عبادت قرار داده است. مولانا نیز با توجه به مشرب عرفانی‏اش، بیان می‏کند سالک و طالب حق تعالی، باید از ظاهر عبادت عبور کرده و به باطن اعمال دست‏یابد. وی هدف از انجام اعمال عبادی را رسیدن به مقام کشف و شهود می‏داند. به عبارتی هدف غایی و نهایی از انجام اعمال عبادی را استغراق و بیهوشی در محبوب و معشوق ازلی که نهایت سیر و سلوک عرفانی نیز رسیدن به آن بوده؛ می‏داند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Outsourcing and esotericism in worship from the perspective of Rumi and Khajeh Abdullah Ansari

نویسندگان [English]

  • Azim Hammzean 1
  • Mahmood Shaikh 2
  • Roudabe Khakpour 3
1 Associate Professor, Department of Islamic Mysticism, Faculty of Humanity sciences, Semnan University, Semnan, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Islamic religions and Mysticism, Faculty of Theology, Tehran University, Tehran, Iran.
3 Instructor, Department of Islamic Mysticism, Faculty of Humanity sciences, Semnan University, Semnan, Iran.
چکیده [English]

Man, a believer in the unseen world, always seeks to express his servitude and servitude to the realm of God, which is the unseen of the unseen and the hidden treasure, and to create the breadth of servitude to the realm of the world in various ways. In the mystical view, worship has a deep meaning and concept that penetrates from the appearance of the Shari'a to the interior but also to its interior and wills the lips. In this article, with an analytical method, we examined the outward and inward position of acts of worship from the perspective of Khajeh Abdullah Ansari and Rumi. This study shows that Khawaja Abdullah paid special attention to the appearance of worship and Shari'a, but did not stop there; Rather, he has made the attainment of divine perfections and adornment with moral virtues the greatest goal of worship. Rumi, according to his mystical teacher, states that the seeker and seeker of the Almighty must go beyond the appearance of worship and reach the inside of deeds. He considers the purpose of performing acts of worship to reach the status of discovery and intuition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khwaja Abdullah Ansari
  • Rumi
  • Deeds of Worship
  • Inner and Outer

مراجع

قرآن کریم
1- آملی، حیدر(1386)؛ جامع الاسرار و منبع الانوار، محقق و مصحح هانری کربن، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
2- ابن عربی، محیی‌الدین(بی‏تا)؛  الفتوحات المکیۀ، بیروت، انتشارات دارالصادر.
3-ابونصر سراج طوسی، عبدالله(1380)؛ اللمع فی‏التصوف، مصر، دارلکتب.
4- انصاری، عبدالله(1417ق)؛ منازل السائرین، محقق و مصحح علی شیروانی، تهران، دارالعلم.
5- ـــــــــــ: ( 1368)؛ صد میدان، تهران، انتشارات طهوری.
6- ـــــــــــ: (1389)؛ مجموعه رسائل فارسی خواجه عبدالله انصاری، تصحیح و مقابله سه نسخه مقدمه و فهارس محمد سرور مولایی، تهران، انتشارات توس.
7- ـــــــــــ: (1382)؛ مناجات نامه، محقق و مصصحح محمد حماصیان، کرمان، انتشارات خدمات فرهنگی کرمان.
8-حلاج، حسین(1386)؛ مجموعه آثار حلاج، محقق و مصحح: قاسم میرآخوری، تهران، انتشارات شفیعی.
9- امام خمینی، روح الله(1376)؛ شرح چهل حدیث(اربعین حدیث)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
10- ذهبی، شمس‏الدین(1409ق)؛ تاریخ الاسلام و وفیات الامشاهیر والاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی.
11-راغب اصفهانی، حسین(1404ق)؛ المفردات فی غرایب القرآن، قم، دفتر نشر الکتاب.
12-زمانی، کریم(1391)؛ شرح جامع مثنوی معنوی، ج دوم، تهران، اطلاعات.
13- ـــــــــــ: ( 1393)؛  شرح جامع مثنوی معنوی، ج5و6، تهران، اطلاعات.
14-سبزواری، هادی(1374)؛ شرح مثنوی(سبزواری)، مصصحح مصطفی بروجردی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت اسلامی.
15- سجادی، ضیاءالدین(1387)؛ مقدمه‏ای بر مبانی عرفان و تصوف، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها(سمت).
16- شهیدی، جعفر(1373)؛ شرح مثنوی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
17- شفیعی کدکنی، محمد رضا(1394)؛ در هرگز و همیشه انسان: از میراث عرفانی خواجه عبدالله انصاری، تهران، سخن.
18-شیمل، آنه ماری(1382)؛ شکوه شمس؛ سیری در آثار و افکار مولانا جلال‏الدین رومی، ترجمه حسن لاهوتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
19-فروزانفر، بدیع الزمان(1333)؛ تحقیق در احوال و زندگانی مولانا، تهران، زوار.
20-کاشانی، عبدالرزاق(1434ق)؛ شرح منازل‏السائرین، تحقیق و تعلیق محمد بیدارفر، قم، انتشارات بیدار.
21-قمی، عباس(1344ق)؛ سفینه البحار، ج 2، بی‏جا، انتشارات دارالاسوه.
22-طباطبایی، محمد حسین(1417ق)؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج3، قم، جامعه‏ی مدرّسین حوزة قم.
23-طارمی، صفى‏الدین محمد(1377)؛ انیس‏العارفین (تحریر فارسى شرح منازل السائرین عبد الرزاق کاشانى)، تهران، انتشارات روزنه.
24-عطار نیشابوری، فریدالدین(1373)؛ تذکره الاولیاء، تصحیح نیکلسون، تهران، نشر بهزاد.
25-مجلسی، محمد باقر(1403ق)؛ بحارالانوار، ج33،57، 67 ، بیروت، دارالحیاء التراث العربی.
26-مکی، ابو طالب(1961)؛  قوت القلوب فی معامله المحبوب، بیروت: دارالکتب العلمیه.
27-ملاصدرا، محمد‏بن‏ابراهیم(بی‏تا)؛ اسفار، قم، انتشارات مصطفوی.
28-مولوی، جلال‏الدین(1374)؛ مثنوی معنوی، مقدمه جواد سلماسی زاده، به اهتمام جواد اقبال، تهران، انتشارات اقبال.
29- ـــــــــــ: (1384)؛ دیوان کبیر شمس، محقق و مصحح بدیع الزمان فروزانفر، تهران، طلایه.
30- ـــــــــــ: (1386)؛ فیه ما فیه، محقق و مصحح بدیع الزمان فروزانفر، تهران، انتشارات نگاه.
31-نسفی، عزیزالدین(1379)؛ انسان کامل، تهران، انتشارات طهوری.
32- ـــــــــــ: (1379)؛ بیان التنزیل، به تصحح علی اصغر میر باقری فرد، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار