رویکرد شناسی علامه مجلسی در قبال معارف بشری؛ فلسفه، عرفان و اصول فقه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه کلام اسلامی، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

2 دانشیار، گروه شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

علامه مجلسی از پرکارترین اندیشمندان شیعه در دوره مهم صفویه به شمار می آید. در این عصر جریان های مختلف علمی فعال هستند که فلاسفه، عرفا و اخباریان از مهم ترین آنها می باشند. علامه مجلسی در آثار خویش به مناسبت نظر خویش را نسبت به این جریانات فکری ابراز کرده است. وی به شدت با فلسفه رایج آن روز یعنی مشاء و اشراق مخالفت کرده و فلاسفه را تکفیر نموده است. عرفان و تصوف رایج زمان خویش را نیز قبول ندارد و ابن عربی را تکفیر کرده و بر خی از آموزه های عرفانی را کفر می داند. در عین حال از نوع خاصی از عرفان دفاع می کند. بسیاری از ایرادات وی بر فلاسفه و عرفان از عدم تخصص کافی وی بر این دو دانش نشات گرفته و وارد نیست. هم چنین مبانی فکری و آرای فقهی و کلامی وی بیشتر به سمت اصولیان و متکلمان عقل گرا تمایل داشته و از اخباریان فاصله بسیاری دارد.
واژه گان کلیدی: علامه مجلسی، فلسفه، عرفان، اخباری، اصول

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Allameh Majlisi's Approach to Human Knowledge; Philosophy, Mysticism and Principles of Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Mohammad Azimi 1
  • Mohammad Ghafoorinejad 2
1 Assistant Professor, Department of Islamic theology, Al- Mustafa International university, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Shia studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
چکیده [English]

علامه مجلسی از پرکارترین اندیشمندان شیعه در دوره مهم صفویه به شمار می آید. در این عصر جریان های مختلف علمی فعال هستند که فلاسفه، عرفا و اخباریان از مهم ترین آنها می باشند. علامه مجلسی در آثار خویش به مناسبت نظر خویش را نسبت به این جریانات فکری ابراز کرده است. وی به شدت با فلسفه رایج آن روز یعنی مشاء و اشراق مخالفت کرده و فلاسفه را تکفیر نموده است. عرفان و تصوف رایج زمان خویش را نیز قبول ندارد و ابن عربی را تکفیر کرده و بر خی از آموزه های عرفانی را کفر می داند. در عین حال از نوع خاصی از عرفان دفاع می کند. بسیاری از ایرادات وی بر فلاسفه و عرفان از عدم تخصص کافی وی بر این دو دانش نشات گرفته و وارد نیست. هم چنین مبانی فکری و آرای فقهی و کلامی وی بیشتر به سمت اصولیان و متکلمان عقل گرا تمایل داشته و از اخباریان فاصله بسیاری دارد.
واژه گان کلیدی: علامه مجلسی، فلسفه، عرفان، اخباری، اصول

کلیدواژه‌ها [English]

  • علامه مجلسی
  • فلسفه
  • عرفان
  • اخباری
  • اصول

مراجع

  1. استرآبادی، محمد امین (1424ق)، الفوائد المدنیة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
  2. امین، سید محسن (1406ق)، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات.
  3. بحرانی، یوسف بن احمد (1406ق)، لؤلؤة البحرین فی الاجازات و تراجم رجال الحدیث، بیروت، دار الاضواء.
  4. بهشتی، ابراهیم (1390)، اخباریگری (تاریخ و عقائد)، قم، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث.
  5. جعفریان، رسول (1379)، صفویه در عرصه دین فرهنگ و سیاست، چاپ اول، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  6. حر عاملی، محمد بن حسن (1403ق)، الفوائد الطوسیة، قم، المطبعه العلمیه.
  7. خسروپناه، عبد الحسین (1388)، کلام جدید با رویکرد اسلامی، دفتر نشر معارف قم.
  8. سلطان محمدی، ابوالفضل (1381)، اندیشه سیاسی علامه مجلسی، چاپ اول، قم، بوستان کتاب.
  9. شبیری زنجانی، سید موسی (1392)،جرعه‌ای از دریا، ج1، قم، مؤسسه کتاب شناسی شیعه.
  10. شیبی، کامل مصطفی (1380)، تشیع و تصوف، (مترجم: علیرضا ذکاوتی قراگزلو)، تهران، امیر کبیر.
  11. طباطبایی، محمد حسین (1375)، شیعه در اسلام، چاپ 11، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  12. عابدی، احمد (1378)، آشنایی با بحار الانوار، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  13. قاضی طباطبایی، محمدعلی (1332)، الفردوس الاعلی، تبریز، بی نا.
  14. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
  15. مجلسی، محمد باقر(1406ق)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الاخبار، (محقق: سید مهدی رجائی)، چاپ اول، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی (ره).
  16. مجلسی، محمد باقر (بی­تا)، حق الیقین، قم، ذوی القربی.
  17. ــــــــــــــــــ:(1403ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  18. ــــــــــــــــــ: (1376)، عین الحیات، بی جا، دار الاعتصامی.
  19. ــــــــــــــــــ: (1404ق)، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، چاپ دوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
  20. ــــــــــــــــــ: (1384)، حیاة القلوب، چاپ ششم، قم، سرور.
  21. ــــــــــــــــــ: (1390)، اعتقادات علامه مجلسی، اصفهان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان.
  22. ــــــــــــــــــ: (1311ق)، رساله اجوبه ملامحمد باقر به ملا خلیل، تهران، انتشارات فطرت.
  23. مطهری، مرتضی (1376)، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران، صدرا.
  24. ملکی میانجی، علی (1385)، علامه مجلسی، اخباری یا اصولی؟، قم، دلیل ما.
  25. مهریزی، ربانی؛ مهدی، هادی (1378)، شناخت نامه علامه مجلسی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  26. موسوی خوانساری، محمد باقر (1390)، روضات الجنات، تهران، اسماعیلیان.

مقالات

  1. ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، (1370)، «سیر اندیشه اخباری در مذهب تشیع»، آینه پژوهش، تابستان 1370، شماره 6، صص24- 42.
  2. محمدی مظفر، محمدحسن و شاکر، محمد کاظم (1392)، «جدال اخباریان با اصولیان در حجیت ظواهر»، مطالعات اسلامی فقه و اصول، بهار 92، شماره 92، صص 125-145.

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار