تحلیل تطبیقی روش‌شناسی استدلال‌های اخلاقی شهید مطهری و آیت‌الله مصباح‌ یزدی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مدرسی معارف، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران.

2 دانشیار، گروه ادیان، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران.

چکیده

برخی واقع‌گرایان، احکام اخلاقی را استدلال‌پذیر می‌دانند. طبق این دیدگاه، استدلال‌های اخلاقی در تعین مسیر تصمیمات اخلاقی و تشخیص خوب و بد نقش مهمی دارند؛ از این رو، میزان اتقان و باورپذیری آنها در پذیرش فاعل اخلاقی تأثیر مستقیم خواهد داشت. برای تعیین میزان درستی و اتقان استدلال‌هایی که برای احکام اخلاقی ارائه می‌شود لازم است استدلال‌ها هم از جهت ماده و هم از جهت صورت بررسی شوند. هر اندازه استدلال‌ها به قیاس برهانی نزدیک‌تر باشند میزان یقین‌آوری آنها بیشتر است. به این ترتیب، با روش‌شناسی استدلال‌های اخلاقی دیدگاه‌ها و اندیشمندان مختلف می‌توان اعتبار احکام اخلاقی آنها را ارزیابی کرد. در این پژوهش، برآنیم جهت شناسایی میزان اعتبار احکام اخلاقی شهید مطهری و آیت‌الله مصباح، به عنوان دو اندیشمند واقع‌گرای مسلمان، به روش‌شناسی استدلال‌های اخلاقی ایشان بپردازیم. در این راستا از روش تحلیل تطبیقی استفاده شد. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد استدلال اخلاقی هر دو استاد به لحاظ صورت، از نوع قیاس اقترانی و به لحاظ ماده، از گزاره‌های غیراخلاقی بدیهی است. با وجود این، کبرای استدلال استاد مصباح از نظر شفافیت و حصول نتایج متقن، نسبت به استدلال اخلاقی استاد مطهری برتری دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative analysis of the methodology of the ethical arguments of Shahid Motahari and Ayatollah Mesbah Yazdi

نویسندگان [English]

  • Somayeh sadat Mousavi 1
  • Seyyed Ali Akbar Hosseini ghaleh bahman 2
1 Ph. D student, University of Islamic Sciences, Qom, Iran.
2 Associate Professor, Imam Khomeini Education & Research Institute, Qom, Iran.
چکیده [English]

Some realists consider moral judgments to be reasonable. According to this view, ethical arguments play an important role in determining the direction of moral decisions and distinguishing between good and bad; Hence, their degree of persuasion and credibility will have a direct effect on the acceptance of the moral agent. therefore, it is necessary to examine the arguments both in terms of substance and form. The closer the arguments are to the analogy of the argument, the more certain they are. Thus, the methodology of the ethical arguments of different viewpoints and scholars can assess the value of the moral judgments provided by them. In this study, in order to identify the validity of the moral precepts of Shahid Motahari and Ayatollah Mesbah, as two realistic Muslim thinkers, we intend to deal with the methodology of their ethical arguments. In this regard, the method of comparative analysis was used. The obtained results show that the moral reasoning of both professors is conjunctive analogy in terms of form and obvious Nonethical propositions in terms of matter. Nevertheless, Master Mesbah's argument is superior to Master Motahhari's moral argument in terms of transparency and achieving sound results.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "
  • Methodology"
  • Moral reasoning&rdquo
  • Comparative analysis&rdquo
  • Shahid Motahari'
  • &ldquo
  • Ayatollah Mesbah'
  • s moral reasoning&rdquo

مراجع

1-     ابن سینا، حسین بن عبدالله، النجاه من الغرق فی البحر الضلالات، تهران، چ دوم، دانشگاه تهران.
2-     اژه‌ای، محمدعلی (1388)، مبانی منطق، چ هشتم، قم، سمت.
3-     حسینی قلعه‌بهمن، سیداکبر (1396)، واقع‌گرایی اخلاقی در نیمه دوم قرن بیستم، چ اول، قم، موسسه امام خمینی(ره).
4-     خوانساری، محمد (1387)، دوره مختصر منطق صوری، چ نوزدهم، تهران، دانشگاه تهران.
5-     سبحانی، جعفر (1383)، مدخل مسائل جدید در علم کلام، چ دوم، قم، مؤسسه امام صادق(علیه‌السلام).
6-     فتحعلی‌خانی، محمد (1377)، فلسفه اخلاق، چ اول، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی.
7-     فرانکنا، ولیلیام (1376)، فلسفه اخلاق، ترجمه هادی صادقی، چ اول، قم، مدرسه فرهنگی طه.
8-     مصباح، مجتبی (1385)، بنیاد اخلاق، چ چهارم، قم، موسسه امام خمینی(ره).
9-     مصباح یزدی، محمدتقی (1383)، آموزش فلسفه، چ ششم، تهران، امیر کبیر.
10- ــــــــ:(1386)، آذرخش کربلا، چ سوم، قم، موسسه امام خمینی (ره).
11- ــــــــ: (1394الف)، فلسفه اخلاق، چ سوم، قم، موسسه امام خمینی(ره).
12- ــــــــ: (1394ب)، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، چ پنجم، قم، موسسه امام خمینی(ره).
13- مطهری، مرتضی (1378)، مجموعه آثار، ج13 (نقدى بر مارکسیسم)، تهران، انتشارات صدرا.
14- ــــــــ: (1378)، مجموعه آثار، ج2 (جهان بینی توحیدی ـ وحی و نبوت)، تهران، انتشارات صدرا.
15- ــــــــ: (1378)، مجموعه آثار، ج22 (حکمت عملى)، تهران، انتشارات صدرا.
16- ــــــــ: (1378)، مجموعه آثار، ج3 (نبرد حق و باطل، فطرت، توحید)، تهران، انتشارات صدرا.
17- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1366)، تفسیر القرآن الکریم، چ دوم، قم، بیدار.
18- ــــــــ: (1981م)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، چ سوم، بیروت، دار احیاء التراث.
 
 
ب) مجلات
1- آروانه، بهزاد و داوودی، محمد (1390)، «تحلیل و بررسی فطرت در آثار استاد شهیدمطهری»، معرفت کلامی، سال2، ش1 (پیاپی 5)، ص101 ـ 126.
2- ابوالقاسم‌زاده، مجید (1384)، «ماهیت گزاره‌های اخلاقی از دیدگاه استاد مصباح یزدی»، مجله معارف، ش28، تاریخ بازیابی 22/12/1396 https://hawzah.net
3- ابوالقاسم‌زاده، مجید (1384)، «ماهیت گزاره‌های اخلاقی از دیدگاه استاد مطهری»، مجله معرفت (ویژه استادان و گروه‌های معارف اسلامی دانشگاه‌های کشور)، ش25.
4- درتاج، فتانه و محمدرضایی، محمد (1395)، «مبانی کرامت انسان از دیدگاه ملاصدرا»، فلسفه دین، دوره13، ش4، ص553 ـ 578.
5- قوام صفری، مهدی (1398)، «اندیشه اخلاقی ابن سینا»، پژوهش‌های فلسفی، سال13، ش29، ص341 ـ 360.
6- ملکی، سمیه و نوری‌زاده، اکرم (1390)، «توجیه گزاره های اخلاقی»، فصلنامه اخلاق، سال1، ش3، ص89 ـ 124.
 
7- Collier, David. (1993), "The Comparative Method", POLITICAL SCIENCE: THE STATE OF DISCIPLINE II, American Political Science Association, p105 – 119
8- Ingram, Stephen (2015), “After Moral Error Theory, After Moral Realism”, The Southern Journal of Philosophy, Vol 53, Issue2, pp 227 – 248.
9- Richardson, Henry (2019), “Moral Reasoning”, Stanford Encyclopedia of Philosophy,in:http://plato.stanford.edu/entries/reasoning- moral/#DefiMoraReas
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار