«سه مرتبه برهان صدیقین» بر مبنای سه سیر فلسفی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه تبریز

چکیده

در همه برهانهای غیرِ وجودی درجه‌ای از تکثرگرایی که ویژگیِ ذاتیِ نگاهِ ماهوی است وجود دارد؛ یکی از وجوهِ بازتابِ این کثرت‌گرایی در برهانهای «جسم، حرکت، حدوث، شناختِ نفس نظر بر مجموع عالم و...» این است که در همه‌ی آن‌ها «سالک و مسلک و مسلوک منه و مسلوک الیه» - به جز با اندکی تفاوت در نفس - با هم تفاوت دارند؛ در این میان برهانِ صدیقین برهانی است که به تقریر ابن‌سینا ادعا می‌شود از چیزی جز خودِ وجود به خودِ وجود نمی‌رسد؛ ملاصدرا برهانِ صدیقینِ سینایی را به دلیلِ تاثر از مبانیِ سیر اول، یعنی استفاده از امکانِ ماهوی در زمره‌ی برهان‌های دیگر قرار می‌دهد و آن‌را برهانِ مطلوبِ خود نمی‌یابد؛ و بنابراین خود بنا بر مسلکِ فلسفی‌اش تقریری جدید از برهانِ صدیقین ارائه می‌دهد. بر برهان‌های صدیقین صدرا انتقاداتی وارد کرده‌اند که همانندِ برهانِ سینایی از «غیر» (= غیر وجود) برای اثباتِ حق تعالی استفاده شده است؛ تحقیق حاضر معتقد است، هر یک از برهان‌های سینایی و صدرایی از اقتضائاتِ مراتبِ خود پیروی می‌کنند؛ بنابراین با لحاظِ خصوصیاتِ مرتبه به شرطی جزوِ برهان‌های صدیقین است و به شرطی دیگر ارائه‌ی برهان بر او تعالی محال است؛ مگر این‌که از منطق و مسلکِ معرفتیِ دیگری بهره جسته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Three Stages of Argument according to Three Philosophical Journeys

نویسنده [English]

  • ali babaei
Associate Professor, Faculty of Theology, University of Tabriz
چکیده [English]

In the all non-existential arguments, there is a degree of multiplicity, which is the inherent characteristic of the first journey. One of the aspects of the reflection of this multiplicity in the arguments of "body, movement, contingency, cognition of the soul, opinion on the complement world and etc.," is that in all of them "holy traveler (=sằlịk), path (=mằslặk), mằsloửkửn-mẽnh and mằsloửkửn-ẽlayh- except for a negligible difference in the soul - are different from each other. In the meantime, the argument of righteous (= sẽdiqqin) is an argument that, according to Ibn Sina's interpretation, it is claimed that existence itself does not come from anything other than existence itself. Some sages criticized the argument of righteous of Mulla Sadra that, like Ibn Sina`s argument, he has used the existence of creatures to prove the existence of God. This article believes that each of the arguments of Ibn Sina and Mulla Sadra follow the requirements of their stages. Therefore, in terms of the characteristics of the stage, it is the argument of righteous under one condition, and under another condition, it is not the argument of righteous, unless the logic and knowledge of another wisdom is used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Three Philosophical Journeys
  • The Originality of Nature
  • The Originality of the Existence of Gradational
  • The Originality of the Existence of Personal Oneness
  • The Argument of Righteous