گونه‌شناسی و مدل‌یابی اخلاق عرفی در قرآن و مقایسه با نظرگاه‌های اندیشمندان غربی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

استادیار، گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

اخلاق فرادینی که عقل و وجدان انسان‌ها را مخاطب قرار می‌دهد، خطابی است که بیان بسط یافته‌ی سخن «اگر دین ندارید آزاده باشید» را متذکر می‌شود. هدف پژوهش حاضر شناخت گونه‌های این اخلاق انسانی و مشترک بین همه انسان‌ها در قرآن بوده تا از این طریق، مدل نهایی هر بخش با توصیفاتی که در قرآن از آن شده است استخراج گردد و در گام نهایی مقایسه‌ای اجمالی با نظرگاه‌های هفت فیلسوف و متفکر غربی جهت تائید فرادینی بودن این مدل صورت گیرد. به دلیل چندوجهی بودن مقاله حاضر، روش پژوهش نیز ترکیبی از مراحل پدیدارشناسی توصیفی در مرحله رجوع به آیات قرآن، تحلیل و کدگذاری داده‌ها به شیوه استراتژی داده بنیاد با نرم‌افزار MAXQDA در سه بخش کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی و روش کیفی بررسی داده‌های کتابخانه‌ای در بخش مقایسه با نظرگاه‌های اندیشمندان غربی می‌باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پنج گونه اصلی فردی، اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی و سیاسی در اخلاق فرادینی قرآنی در بخش کدگذاری انتخابی مورد توجه است. در بخش مدل یابی توصیفی، بیشترین آیات اخلاق فرادینی مربوط به گونه اجتماعی و سپس فردی اختصاص دارد و کمترین توصیفات مربوط به گونه‌های سیاسی و اقتصادی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Typology and modeling of multi-religious ethics in the Qur'an and comparison with the viewpoints of Western thinkers

نویسندگان [English]

  • Mahdieh Keshani
  • Abazar Kafimosavi
Assistnt Professor, Department of Islamic Education, Farhangian University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Transreligious ethics, which addresses people's intellect and conscience, is an address that recalls the expanded expression of the saying "if you have no religion, be free". The aim of the present research is to know the types of this human ethics common to all humans in the Qur'an, so that in this way, the final model of each section with the descriptions of it in the Qur'an can be extracted, and in the final step, a brief comparison with the viewpoints of seven Western philosophers and thinkers for To confirm that this model is Faradian. Due to the multifaceted nature of this article, the research method is a combination of descriptive phenomenological steps in the stage of referring to the verses of the Quran, analysis and coding of data according to the foundation's data strategy with MAXQDA software in three parts: open coding, central coding and selective coding, and the qualitative method of data analysis. It is a library in the comparison section with the viewpoints of Western thinkers. The results of the research indicate that the five main types of personal, social, family, economic and political in the Qur'anic multi-religious ethics are of interest in the selective coding section.

کلیدواژه‌ها [English]

  • typology of ethics
  • modeling of ethics
  • multi-religious ethics
  • Quran
  • Western thinkers

مراجع

  1. * قرآن کریم.

    1. آبزن، امین؛ حافظی، شهرام، و غلامی، عبدالخالق (1401)، طراحی و اعتبارسنجی الگوی مرشدیت سازمانی در سیستم آموزش عالی، انجمن علوم مدیریت ایران، 17(66)، 95-122.
    2. ایمانی، احد، (1396)، چلچراغ حکمت 15 (اخلاق و فرا اخلاق)، تهران: کانون اندیشه جوان.
    3. حبیبی، فاطمه و فتاحی زاده، فتحیه (1400)، اخلاق اقتصادی از نگاه قرآن کریم با رویکرد تحلیل محتوا، مطالعات تفسیری،12(46): 59-80.
    4. حسنی، محمد و صادق زاده قمصری، علیرضا (1402)، تبیین فلسفه تربیت رسمی و عمومی (تربیت مدرسه‌ای)، چاپ ششم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    5. حسینی، مازیار و خوش‌منش، ابوالفضل، (1400)، تبیین نسبت نظریات اخلاق هنجاری با طرح اخلاق قران کریم، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، 19(3)، 27-47.
    6. داودی، محمد و کارآمد، حسین(1401)، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    7. رجبی، طاهره و همکاران، (1395)، مراحل تربیت انسان اخلاقی با تأکید بر نقش اراده، مطالعات اخلاق کاربردی، 6(21): 9-32.
    8. رستمی، حیدرعلی و همکاران (1401)، نقش اخلاق اجتماعی در فراوانی اعتماد اجتماعی از منظر قرآن کریم با تکیه بر تفسیر المیزان، پژوهش در دین و سلامت، 8(2)، 177-192.
    9. رضایی، مرتضی و رضازاده، زهیر (1398)، اخلاق اجتماعی، دینی یا عرفی؟!، معرفت کلامی، سال10، 2(23)، 167-182.
    10. زارع کهنمویی، اصغر (1396)، مطلوب‌های اخلاقی در نگاه قرآن و فیلسوفان غربی، پژوهشکده علوم انسانی، گروه الهیات و معارف اسلامی، کد طرح2373.
    11. صانع پور، مریم، (1398)، صورت‌بندی مفهومیِ «اخلاق مسالمت» بر اساس واژه قرآنی «ناس»، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، 3(3), 63-83.
    12. عابدی، حیدرعلی، (1389)، کاربرد روش تحقیق پدیده­شناسی در علوم بالینی، راهبرد، 19 (54): 254-207.
    13. فنایی، ابوالقاسم (1400)، دین در ترازوی عقل، تهران: صراط.
    14. فیروزفرد، پری و همکاران، (1399)، بررسی تطبیقی مصادیق احسان در قرآن و عهدین، پژوهش‌های ادیانی، 8(16)، 8-24.
    15. قربانی، امیر. (1392). علمانیة النظریات الأخلاقیة بحث و نقد لنظریة الأخلاق العلمانیة لعادل ضاهر. پژوهش‌نامه اخلاق، 6(21)، 187-209.
    16. لطیفی، میثم (1397)، روش‌شناسی گونه‌شناسی: رهنمونی بر نظریه‌پردازی در دانش مدیریت، مطالعات مدیریت دولتی ایران، 1(2)، 25-52.
    17. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقی، (1403ق)، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏.
    18. مصباح یزدی، محمدتقی، (1378)، نسبت دین و اخلاق- اقتراح، قبسات، 4(13), 2-29.
    19. نجفی، رضا، (1399)، بررسی شیوه شناسی تربیتی قرآن در عرصه پیرایش اخلاق فردی، مطالعات علوم قرآن و حدیث، 2(6)، 32-54.
    20. Albimawi, H. & Nurhakim Tobroni (2023). Human Nature in the View of the Quran and ibn Arabi. Ijhess. Electronic Journal. Andonezi.
    21. Bandura, (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ, US: Prentice-Hall, Inc.
    22. Bhutto, S. (2020). The Holy Quran: Quiding Source Of Morality And Ethics. Habibia Isamicus. 4(1).
    23. Corbin, J.,& Strauss, A. (1990). Qrounded Theory Research: Procedures, Canons, and Evaluative Criteria Qualitative Sociology13(1),3-21.
    24. Langdridge, (2007). Phenomenological psychology: Theory, research and method. London: Person Education Limited.
    25. Lawson, T.(2008). Duality Opposition and Typology in the Quran The Apocalyptic Substrate. Quranic studies. London university.
    26. Yasin, M. (2020). The Ethical Worldview Of The Qur'an. Islamic Ethics. Politics & Practical Theology.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار