بررسی مفاهیم آزادی وعدالت اجتماعی در نهج البلاغه و لیبرالیسم در رهیافت تحلیل گفتمان انتقادی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

- استادیار گروه زبان شناسی و زبان های خارجی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

رویدادها به مثابه گفتمان، نظام اندیشه­ای و دستگاهزبانی را تولید می­کنند که مفاهیم در درون آن سامانه زبانی معنادار می­شوند. براین اساس نظام زبانی بازنمونی ازپیوند عناصرزبانی بامؤلفه­های غیرزبانی وانعکاس­دهنده بافتار است. مفاهیم آزادی و عدالت اجتماعی درگستره زیست اجتماعی درتوالی زمانی ازاهمیت ویژه­ای برخوردار بوده ونوع روایت یا برداشت­ ازآنها نیز همبسته به قرارداشتن درنظام گفتمانی خاص است که درآن سامانه تکون یافتند. البته هرنظام گفتمانی دردستگاه زبانی ویژه دارای دال مرکزی است و مقوله­­­بندی­ها نیز برپایه آن صورت می­گیرد. پژوهش حاضر باشیوه توصیفی وتحلیل گفتمان انتقادی به عنوان نظریه­ میان­رشته­ای در زبان­شناسی به دنبال صورت‌بندی‌ برداشت­ها ازاین مفاهیم و چگونگی ارتباط میان آنها درگفتمان نهج البلاغه و لیبرالیسم است. ناهمسانی مواجهه بااین مفاهیم به دلیل دال مرکزی، روایتگرها و موقعیت ها درگفتمان­ها از یافته­های این پژوهش است. براین اساس گفتمان­ لیبرالیسم به مثابه متن ازجهت تقدمی، رأی به اولویت آزادی داده اما نهج­البلاغه همکنشی، باهم آیی این مفاهیم درعرصه اجتماعی را روا دانسته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The study of concepts of freedom and social justice in Nahj al-Balaghe and liberalism in the approach of critical-conversational analysis

نویسنده [English]

  • behzad moridi
- Assistant Professor, Department of Linguistics and Foreign Languages, Payam Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Events, such as conversation, evolve thought and linguistic systems within which concepts enhance meanings. Thus, the linguistic system portrays the connection between linguistic and non-linguistic elements and reflects the context. The concepts of freedom and social justice have been carrying special importance in the social life over time and their narration or interpretation type relies on the specific conversational system in which they were evolved. Nonetheless, each conversational system bears a central signifier in its linguistic system and the classifications are conducted based on that. This research applies descriptive method and critical-conversational analysis as interdisciplinary theory in linguistics and investigates the forms of interpretations of concepts and the connection between them in the context of Nahj al-Balaghe and Liberalism. The incompatibility of occurrence of these concepts as a result of the central signifier’s function, the narrators and the positions of conversations are the results of presented research. Hence, Liberalism as a text prioritizes freedom, on the contrary, Nahj al-Balaghe has considered the interactions and co-occurrence of the concepts in the social domain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • freedom
  • critical-conversational analysis
  • social justice
  • liberalism
  • Nahj al-Balaghe
نهج البلاغه، 1377، ترجمه عبدالحمید آیتی، چ سوم، تهران، بنیاد نهج البلاغه.
آربلاستر، آنتونی، 1368، ظهور و سقوط لیبرالیسم، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز.
أبومحبوب، احمد، 1387، در های و هوی باد، زندگی و شعر حمید مصدق، چاپ دوم، تهران، ثالث.
آقاگل­زاده، فردوس، 1385، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
برلین، آیزا، 1392، چهار مقاله درباره آزادی، ترجمه محمد علی موحد، چاپ سوم، تهران، خوارزمی.
بشیریه، حسین، 1378، لیبرالیسم و محافظه کاری، تهران، نشر نی.
بشیریه، حسین،  1391، تاریخ اندیشه سیاسی در قرن بیستم، تهران، نشر نی.
تاجیک، محمدرضا، 1383، گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران: مؤسسه تحقیقات و علوم انسانی.
تاک، ریچارد، هابز، 1376، ترجمه حسین بشیریه، تهران: انتشارات طرح نو.
پارخ، بیخو، 1399، متفکرین سیاسی معاصر، ترجمه منیر سادات مادرشاهی، تهران، نشر سفیر.
پازارگاد، بهاءالدین، 1343، اندیشه مکتب­های سیاسی، تهران، اقبال.
جوادی آملی، عبدالله، 1375، فلسفه حقوق بشر، قم، اسراء.
دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، 1361، درآمدی بر حقوق اسلامی، تهران، انتشارات سمت.
راسل، برتراند، 1373، تاریخ فلسفة غرب، ترجمه نجف دریابندری، تهران، کتاب پرواز.
راولز، جان، 1378، نظریه عدالت، ترجمه سید محمد کمال سروریان، مرتضی بحرانی، چاپ اول، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ساباین، جرج هلند،1353، تاریخ نظریات سیاسى، ترجمه بهاءالدین پازارگاد، چ چهارم، تهران، امیرکبیر.
طباطبایی، سید محمّد حسین، 1430ق، المیزان فی تفسیر القرآن، دوره 10 جلدی، قم، منشورات ذوی‌القربی.
طباطبایی، سید محمّد حسین، 1378، اصول فلسفه و روش رئالیسم، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات صدرا.
علی بابایی، 1369، فرهنگ علوم سیاسی، تهران، نشر ویس.
 غنی نژاد موسی، 1381، درباره هایک، تهران، نگاه معاصر.
فاستر، مایکل و دیگران، 1362،خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمه جواد شیخ الاسلامی ودیگران، چاپ دوم، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1362.
فرکلاف، نورمن، 1379، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران. تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کاتوزیان، ناصر، 1376، مقدمه علم حقوق و مطالعه درنظام حقوقی ایران، تهران،:شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر، 1388، فلسفه حقوق، چاپ پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاپلسون، فردریک، 1375، تاریخ فلسفه، (فیلسوفان انگلیسی)، ترجمة امیر جلال الدین اعلم، چاپ سوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.
کریستوا، ژولیا، 1381، کلام، مکالمه و رمان، مترجم پیام یزدانجو، تهران، نشر مرکز.
کونل، راینهارد، 1375، لیبرالیسم، ترجمه منوچهر ارشاد، تهران، توس.
گری، جان، 1381، لیبرالیسم، ترجمه محمد ساوجی، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت خارجه.
لاک، جان، 1387، رساله ای درباره حکومت، ترجمه حمید عضدانلو، تهران، نی.
لیدمان، سون اریک، 1384، سبکی فکر سنگین واقعیت درباره ی آزادی، ترجمه سعید مقدم، چاپ اول، تهران، نشر اختران.
لین، ایان مک، 1381، فرهنگ علوم سیاسی آکسفورد، ترجمه حمید احمدی، تهران، نشر میزان.
مصباح یزدی، محمد تقی، 1382، نظریه سیاسی اسلام، چاپ دوم، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی، 1403ق، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، تهران، انتشارات حکمت.
مطهری، مرتضی، 1385، مجموعه آثار، چاپ سوم، تهران، صدرا.
 خمینی(امام)، روح‌الله، 1379صحیفه امام، جلدهای 5، 21، چاپ سوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
نراقى، ملّااحمد، بی تا، معراج السعاده، بى جا، جاویدان.
نویمان، فرانتس، 1386، آزادی و قدرت و قانون، ترجمه عزت‌اله فولادوند، چاپ دوم، تهران، خوارزمی.
وینسنت، اندرو، 1378، ایدئولوژی‌های سیاسی مدرن، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، تهران، ققنوس.
همپتن، جین، 1380، فلسفه سیاسی، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
هی وود، اندرو، 1386، درآمدی بر ایدئولوژیهای سیاسی، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل.
یارمحمدی، لطف الله،1383، گفتمان­شناسی رایج و انتقادی، تهران، هرمس.
 
مقالات
اصغری، محمود، 1384، عدالت اجتماعی، اندیشه حوزه، ش55، ص63-86.
آقاگل­زاده، فردوس، 1386، تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات، ادب پژوهی، ش1، ص17- 27.
آقاگل زاده، فردوس، 1391، «توصیف و تبیین ساختهای زبـانی ایـدئولوژیک در تحلیـل گفتمـان انتقـادی»، فصلنامه پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، د3،ش2، ص 1- 19.
رالز، جان، 1376، «عدالت و انصاف، و تصمیم­گیری عقلانی»، ترجمه مصطفی ملکیان، نقد و نظر، سال سوم، شماره10-11، ص80-93.
رحیمی، سجاسی و دیگران، 1393، «بازخوانی عدالت اجتماعی در ارتباطات میان‌فردی از منظر نهج البلاغه»، اسلام و مطالعات اجتماعی، ص31-58.
علمی، قربان، 1395، «عدالت اجتماعی در نهج البلاغه»، پژوهش های قرآن و حدیث، دوره 49، ش1، ص57-90.
ملاشفیعی، بتول و دیگران، 1395، «بررسی رابطه تکمیلی میان آزادی و عدالت اجتماعی با تاکید برقرآن کریم»، اسلام و مطالعات اجتماعی، دوره 5 شماره 1، ص6-30.
موحد، محمدعلی و رستمی، اردشیر، 1384، «معیار تشخیص حق الله و حق الناس و مصادیق مهم آن درفقه مذاهب اسلامی»، فصلنامه طلوع، شماره 15.
واعظی، احمد، 1391، «جانب هنجاری تلقی اسلام از آزادی»، علوم سیاسی، شماره 57، ص7-38.
 
Rawls John,  (2000) A Theory of Justice, Oxford University Press.
Fairclough, Norman (1989). language and power, publish in the United states of America, by Longman Inc, New York.
Fairclough, Norman, (1996). Language and Power, Published in the United States of America by Longman Inc, New York.