رهیافتی بر تأثیر عمل به شریعت در وصول به کمالات معنوی با تأکید بر اندیشۀ علامه طباطبایی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه امام صادق

2 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه امام صادق

3 استادیار گروه فلسفه دانشگاه امام صادق

چکیده

از دیدگاه علامه طباطبایی میان «انسان»، «فطرت»، «تکوین»، «کمال» و «شریعت» هماهنگی برقرار است و از آنجا که شریعت «دارای حقایق باطنی» و «منطبق بر ساختار فطرت و تکوین» است، کمالات معنوی انسان هم به چنین امری وابسته است. به گونه­ای که تنها شریعت است که می­تواند انسان را در همۀ ابعاد، به توسعه وجودی و حقیقی برساند. اعتبارات شریعت مسبوق به مبادی «هستی شناختی» و ملحوق به نتیجه عینی و حقیقی است. این اعتبارات بر اساس معیارهای عقلی و شرعی سامان یافته و دارای آثار وجودی است و میزان بهره­مندی انسان از کمالات معنوی، به تناسب کیفیت عمل به مناسک شریعت، متفاوت است. به دلیل ارتباط حقیقی که بین ظاهر شریعت با متن تکوین برقرار است، اتحادی وجودی میان این دو محقق است و هویت تکامل­پذیر انسان، از طریق «تکرار در عمل به شریعت»، به تدریج ملکاتی راسخ در نفس خود پدید می­آورد، این ملکات، مبداء صورت­های نفسانی برای انسان می­گردند و فعلیت اخیر او را می­سازند و چون عمل شرعی منطبق و سازگار با متن واقعیت است، انسان را به «سعادت» و «کمال» خویش نائل می­کند. در این نوشتار به روش تحلیلی سعی نموده­ایم، با بررسی همۀ آثار علامه، توصیفی صحیح و جامع از نگاه او نسبت به عمل به شریعت و نقش آن در مقامات معنوی انسان بدست آوریم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

"A Study on the Impact of Adhering to Sharia in Achieving Spiritual Perfections with Emphasis on Allameh Tabataba'i's Thought"

نویسندگان [English]

  • MEHRDAD HASANBAYGI 1
  • , Mohammad Kazem Furqani 2
  • Mehdi Sepehri 3
1 Doctoral student of Imam Sadegh University
2 Associate Professor, Department of Philosophy, Imam Sadegh University
3 Assistant Professor of the Philosophy Department of Imam Sadegh University
چکیده [English]

From Allameh Tabatabai's point of view, there is a harmony between "man", "nature", "development" and "law", and since the law "has inner truths" and "conforms to the structure of nature and development", the spiritual perfections of man are also the same. It depends. In such a way that it is only Sharia that can bring human beings to existential and real development in all dimensions. The credits of Sharia are preceded by "ontological" principles and added to the objective and true result. These credits are organized based on rational and Shari'ah standards and have existential effects, and the amount of human benefit from spiritual perfections is different in proportion to the quality of practicing the rituals of Sharia. Due to the real connection that exists between the appearance of the Sharia and the text of the creation, there is an existential union between these two scholars and the evolving identity of man, through "repetition in the practice of the Sharia", gradually emerges a firm authority and property in his soul. According to him, these possessions become the origin of sensual forms for man and create his recent reality, and because the Shariah action is consistent and compatible with the context of reality, it makes man achieve his "happiness" and "perfection". .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious action
  • religious credentials
  • images and properties
  • spiritual perfections
  • natural law
  1. آملی، سید حیدر (1368ش) جامع الاسرار و منبع الانوار. (تصحیح هنری کربن و عثمان یحیی) تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  2. آملی، سید حیدر بن علی (1383) الانوار الحقیقة و الاطوار الطریقة و الاسرار الشریعة. تصحیح سید محسن موسوی تبریزی. قم: انتشارات نور علی نور.
  3. امینی نژاد، علی (1390) آشنایی با مجموعۀ عرفان اسلامی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  4. ملکی تبریزی، میرزا جواد (1399) اسرار الصلاه. تصحیح محسن بیدار فر. قم: نشر بیدار.
  5. خمینی، روح الله (1385) آداب الصلاة. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  6. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414) لسان العرب، بیروت: دارصادر.
  7. جوادی آملی، عبد الله (1378) فطرت در قرآن. قم: اسرا.
  8. جوادی آملی، عبد الله (1383) تفسیر موضوعی قرآن کریم. ج2. قم: اسرا.
  9. جوادی آملی، عبد الله (1385) تفسیر موضوعی قرآن کریم. ج8. ق: اسرا.
  10. جوادی آملی، عبد الله (1387) الف. نسبت دین و دنیا. قم: اسرا.
  11. جوادی آملی، عبد الله (1387) د. عین النضاخ تحریر تمهید القواعد. ج1. قم: اسرا.
  12. جوادی آملی، عبد الله (1389) تفسیر تسنیم. ج 10. قم: اسرا.
  13. جوادی آملی، عبد الله (1390) ادب فنای مقربان. ج7، قم: اسرا.
  14. جوادی آملی، عبد الله (1391) ادب فنای مقربان. ج8، قم: اسرا.
  15. جوادی آملی، عبد الله (1393) تحریر رساله الولایه. قم: اسرا.
  16. جوادی آملی، عبد الله (1395) تفسیر تسنیم. ج 39. قم: اسرا.
  17. جوادی آملی، عبد الله (1396) رحیق مختوم. ج18. قم: اسرا.
  18. جوادی آملی، عبدالله (1375) فلسفۀ حقوق بشر، قم: اسرا.
  19. جوادی آملی، عبدالله (1384) حیات حقیقی انسان در قرآن. قم: مرکز نشر اسرا
  20. جوادی آملی، عبدالله (1388) حق و تکلیف. (چاپ سوم). قم: اسرا.
  21. صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم (1981م) الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  22. طباطبایی، محمد حسین (1387) الف. روابط اجتماعی در اسلام. قم: انتشارات بوستان کتاب.
  23. طباطبایی، محمد حسین (1374) ترجمه تفسیر المیزان. (مترجم محمد باقر موسوی) قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  24. طباطبایی، محمد حسین (1382) اصول عقاید و دستورات دینی. (به اهتمام اصغر ارادتی). قم: دفتر تنظمی و نشر آثار علامه طباطبایی.
  25. طباطبایی، محمد حسین (1387) ب. شیعه. (مجموعه مذاکرات با هانری کربن) قم: بوستان کتاب.
  26. طباطبایی، محمد حسین (1387) رسالت تشیع در دنیای امروز. (گفتگو با هانری کربن). قم: انتشارات بوستان کتاب.
  27. طباطبایی، محمد حسین (1388) ب. رسائل توحیدی. قم: انتشارات بوستان کتاب.
  28. طباطبایی، محمد حسین (1390ق) المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
  29. طباطبایی، محمد حسین (1397) رسالۀ نور وحدت. (به انضمام تعلیقات علامه طباطبایی). تهران: نشر تراث.
  30. طباطبایی، محمد حسین (1416ق) نهایه الحکمه. قم: موسسه نشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین.
  31. طباطبایی، محمد حسین (1417ق) المیزان فی تفسیر القرآن. قم: موسسه نشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین.
  32. طباطبایی، محمد حسین (1419ق) الرسائل التوحیدیه. بیروت: موسسه النعمان.
  33. طباطبایی، محمد حسین (1420ق) المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
  34. طباطبایی، محمد حسین (1427ق) تفسیر البیان فی موافقه بین الحدیث و القرآن. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  35. طباطبایی، محمد حسین (1999م) الرسائل التوحیدیه. بیروت: موسسه النعمان.
  36. طباطبایی، محمد حسین (بی تا) بدایه الحکمه. قم: موسسه نشر آثار علامه طباطبایی.
  37. طباطبایی، محمد حسین (بی­تا) الف. پرسش و پاسخ. (ضمیمه حد سارق در اسلام). قم: آزادی.
  38. طباطبایی، محمد حسین(1360) رسالة الولایه. قم: موسسه اهل البیت.
  39. طباطبایی، محمد حسین(1364) اصول فلسفه و روش رئالیسم. تهران: صدرا.
  40. طباطبایی، محمد حسین(1387) الف. بررسی های اسلامی. (به کوشش هادی خسروشاهی). قم: انتشارات بوستان کتاب.
  41. طباطبایی،محمد حسین (1399) جام صهبا. (شرح رساله سیر سلوک علامه طباطبایی). تهران: نشر تراث.
  42. طباطبایی،محمد حسین(1388) د. انسان از آغاز تا انجام. (تعلیقه صادق لاریجانی). قم: بوستان کتاب.
  43. نسفی، عزیز الدین(1383) انسان کامل. (تلخیص و بازنویسی زیر نظر اکبر ایرانی). تهران: موسسه فرهنگی اهل قلم.
  44. وکیلی، محمد حسن (1399) علم دینی؛ از چیستی تا چگونگی. مشهد: موسسه مطالعات رهابردی علوم و معارف اسلام.
  45. مروتی سهراب، یعقوبی مینا (1393) بررسی تأثیر مناسک­اسلامی بر فرآیند معنویت یابی­دینی. معرفت ادیان. ش4. ص7-20.
  46. سجادی، سید جعفر (1373) فرهنگ معارف اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  47. یثربی، سید یحیی(1387) عرفان نظری. قم: بوستان کتاب.