بررسی و نقد تفسیری دلالت گزاره‌ قرآنی «وَ لَیْسَ الذَّکَرُ کَالْأُنْثى» بر مردسالاری قرآن با تأکید بر کشف متکلم آن

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه معارف اسلامی

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آیت الله بروجردی

3 مهدی محمدی استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

4 دانشیار زبان واادبیات عربی دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم

چکیده

نگاه‌ فمینیسمی تلاش دارد تا مبتنی بر پذیرش اصل برابری جنسیتی، نصوصی چون قرآن را با ادعای مردسالاری تخطئه نماید. بر خلاف این تصور، آیات متعددی وجود دارد که نه تنها زنان را به صورت خاص مورد خطاب قرار داده؛ بلکه تکریم و تحسین نموده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در بررسی تفسیری گزاره قرآنی «وَ لَیْسَ الذَّکَرُ کَالْأُنْثى‏» کوشیده است تا بر اساس دیدگاه مفسران و قراین داخلی آیه یا خارج از آن نظریه تفسیری معتبری با توجه به شبهه مذکور ارائه دهد. مفسران درباره گوینده در گزاره قرآنیِ پیش‌گفته دو دیدگاهِ سخنِ خدا بودن یا کلامِ مادر حضرت مریم(س) بودن را مطرح کرده‌اند. برخی نیز مانند میبدی آن گزاره را فارغ از گوینده آن، دالّ بر برتری مرد بر زن دانسته‌اند. نتایج این پزوهش نشان می‌دهد گوینده عبارت قرآنی «وَ لَیْسَ الذَّکَرُ کَالْأُنْثى» مادر مریم(س) بوده که یا به انگیزه مقایسه دختر و پسر در مقام خدمتگذرای به معبد صادر شده است و یا به انگیزه تفضیل مقام حضرت مریم(س) نسبت به دیگر فرزندان ذکوری که حتی نذر برای خدمتگزاری به کنیسه شده‌اند و نیز توجه به ظرف بودن مریم(س) نسبت به پیامبری که کور و برص را شفا خواهد داد و مرده را به اذن خدا زنده می‌کند. این نظریه با روایت شأن نزول مربوط به آیه نیز سازگار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An examination and interpretative critique of the Quranic statement "And the male is not like the female" regarding the patriarchy in the Quran, with an emphasis on the speaker's interpretation.

نویسندگان [English]

  • kamran oveisi 1
  • ebrahim namdari 2
  • Mahdi mohamadi 3
  • askar babazadeh aghdam 4
1 Associate Professor of Islamic Studies University
2 Associate Professor, Department of Quranic And Hadith Sciences, university of Ayatollah Boroujerdi, Boroujerd, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Persian language and literature, university of payam noor, Tehran,Iran.
4 quran uni
چکیده [English]

ABSTRACT
The feminist perspective seeks to challenge texts such as the Quran, claiming they are rooted in patriarchy, based on the principle of gender equality. Contrary to this belief, there are numerous verses that specifically address women, honoring and praising them. This research employs a descriptive-analytical method to examine the interpretive statement of the Quranic verse "And the male is not like the female," aiming to provide a credible interpretive theory based on the views of commentators and the internal or external contexts of the verse in light of the mentioned doubt. Commentators have proposed two viewpoints regarding the speaker of the aforementioned Quranic statement: either it is the word of God or the speech of the Maryam's mother (peace be upon her). Some, like Meybodi, have considered the statement, regardless of its speaker, as indicative of the superiority of men over women. The results of this research indicate that the speaker of the Quranic phrase "And the male is not like the female" is the Maryam's mother (peace be upon her), which was either issued to compare the service of a daughter and a son to the temple or to highlight the status of Maryam (peace be upon her) over other male children who have even made vows for service to the synagogue, as well as to emphasize Mary's role in relation to the prophet who will heal the blind and the leprous and bring the dead to life by God's permission. This theory is also consistent with the narration regarding the occasion of the verse's revelation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al Imran
  • verse 36
  • interpretation
  • feminism
  • patriarchy
  • Maryam (peace be upon her)