بررسی معرفت‌شناختی «پیش‌فرض» و «هشیاری» در فرایند فهم/شناخت، در قلمرو هرمنوتیک گادامری و روان‌شناسی شناختی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه مبانی نظری اسلام، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران.

چکیده

گادامر، مدعی است فهم متن، مشروط به گفتگوی مخاطب/مفسر با متن و اتحاد افق‌های معنایی متن و ذهن پرسشگر و متوقع مخاطب/مفسر است. اما به علت تغییر مستمر افق ذهنی مخاطب/مفسر دراثر تاریخ‌مندی و نیز در محاصره پیش‌فرض‌ها بودن او، فهم صحیح و قطعی ناممکن و بدفهمی امری عادی است و اساسا هیچ آگاهی قطعی و همیشه صادقی وجود ندارد. مبنای این ادعای گادامر، کنترل‌ناپذیری پیش‌فرض‌ها یا همان فرایندهای ذهنی مخاطب/مفسراست. این درحالی است که روان‌شناسی شناختی، که بیشترین مساحت مشترک را با معرفت‌شناسی و هرمنوتیک دارد، در توجه به فرایند شناخت واقعیت‌ها، ازجمله متن، در عین قبول وجود چالش‌هایی بر سر راه ادراک/فهم/شناخت، عوامل و راه‌های کنترل آنها را معرفی و امکان «گزینشی بودن توجه» در قلمرو هشیاری را مطرح می‌کند. این درحالی است که روان‌شناسی شناختی، که بیشترین مساحت مشترک را با معرفت‌شناسی و هرمنوتیک دارد، در توجه به فرایند شناخت واقعیت‌ها، ازجمله متن، در عین قبول وجود چالش‌هایی بر سر راه ادراک/فهم/شناخت، عوامل و راه‌های کنترل آنها را معرفی و امکان «گزینشی بودن توجه» در قلمرو هشیاری را مطرح می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Epistemological analysis of "Presupposition" and "consciousness" in the process of Gadamer's Hermeneutics and Cognitive Psychology

نویسنده [English]

  • Hassan Panahi Azad
Assistant Professor, University of Islamic Sciences, Qom, Iran.
چکیده [English]

hermeneutics
گادامر، مدعی است فهم متن، مشروط به گفتگوی مخاطب/مفسر با متن و اتحاد افق‌های معنایی متن و ذهن پرسشگر و متوقع مخاطب/مفسر است. اما به علت تغییر مستمر افق ذهنی مخاطب/مفسر دراثر تاریخ‌مندی و نیز در محاصره پیش‌فرض‌ها بودن او، فهم صحیح و قطعی ناممکن و بدفهمی امری عادی است و اساسا هیچ آگاهی قطعی و همیشه صادقی وجود ندارد. مبنای این ادعای گادامر، کنترل‌ناپذیری پیش‌فرض‌ها یا همان فرایندهای ذهنی مخاطب/مفسراست. این درحالی است که روان‌شناسی شناختی، که بیشترین مساحت مشترک را با معرفت‌شناسی و هرمنوتیک دارد، در توجه به فرایند شناخت واقعیت‌ها، ازجمله متن، در عین قبول وجود چالش‌هایی بر سر راه ادراک/فهم/شناخت، عوامل و راه‌های کنترل آنها را معرفی و امکان «گزینشی بودن توجه» در قلمرو هشیاری را مطرح می‌کند. این درحالی است که روان‌شناسی شناختی، که بیشترین مساحت مشترک را با معرفت‌شناسی و هرمنوتیک دارد، در توجه به فرایند شناخت واقعیت‌ها، ازجمله متن، در عین قبول وجود چالش‌هایی بر سر راه ادراک/فهم/شناخت، عوامل و راه‌های کنترل آنها را معرفی و امکان «گزینشی بودن توجه» در قلمرو هشیاری را مطرح می‌کند.

کلیدواژه‌ها [English]

  • گادامر
  • پیش‌فرض
  • روان‌شناسی شناختی
  • هشیاری
  • توجه

مراجع

  1. ابن سینا (1373)،، برهان شفاء، ترجمة و پژوهش مهدی قوام صفری، تهران، فکرروز.
  2. اتکینسون، ریتا.ال و دیگران (1380)، زمینه روان‌شناسی هیلگارد، ج 1، ترجمه محمدتقی براهنی و دیگران، تهران، رشد.
  3. احمدی، بابک (175)، ساختار و تأویل متن، ج 2، تهران، نشر مرکز.
  4. استرنبرگ رابرت و دیگران (1392)؛ روان‌شناسی شناختی، ترجمه کمال خرازی و الهه حجازی، تهران، سمت.
  5. بهمنیاربن مرزبان (1375)، التحصیل، تهران، دانشگاه تهران.
  6. بونژه ماریو و روبن آردیلا (1394)، فلسفه روان‌شناسی و نقد آن، ترجمه محمدجواد زارعان و همکاران، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  7. پالمر، ریچارد (1387)، علم هرمنوتیک، ترجمه سعید حنایی‌کاشانی، تهران، هرمس.
  8. ریخته‌گران، محمدرضا (1374)، «گادامر و هابرماس»، فصلنامه ارغنون، شماره 7و8.
  9. خسروپناه، عبدالحسین (1383)، کلام جدید، قم، مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه قم.
  10. جوادی آملی، عبدالله (1382)، رحیق مختوم، قم، اسراء.
  11. جوادی آملی، عبدالله (1379)، معرفت‌شناسی در قرآن، قم، اسراء.
  12. صدرالمتألهین (1410ق)، الاسفارالاربعه، بیرت، داراحیاء التراث العربی.
  13. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1414ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج6، ج1، ج12، قم، اسماعیلیان.
  14. ــــــــــــــــــــــــ (1416ق)؛ نهایه الحکمه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  15. طوسی، خواجه نصیرالدین (1376)، اساس الاقتباس، تصحیح موسی رضوی، دانشگاه تهران.
  16. عبدلی، هادی و دیگران (1396)، «هشیار و ناهشیار در روان‌تحلیل‌گری و مقایسه آن با اندیشه‌های علامه طباطبائی»، فصلنامه روان‌شناسی ‌و دین، قم، مؤسسه امام‌خمینی (ره)، سال دهم، شماره 39.
  17. فارابی (1408ق)، المنطقیّات، تحقیق محمدتقی دانش­پژوه، قم، مکتبة آیت الله مرعشی نجفی.
  18. کاپلستون، فردریک (1388)، تاریخ فلسفه، ج 7، ترجمه داریوش آشوری، تهران، سروش.
  19. هوی، دیویدکوزنز (1378)، حلقه انتقادى، ترجمه مراد فرهادپور، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
  20. مصباح یزدی، محمدتقی (1378)، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
  21. مطهری، مرتضی (1387)، مجموعه آثار (اصول فلسفه و روش رئالیسم)، ج 6، تهران، صدرا.
  22. نیچه و دیگران (1377)، هرمنوتیک مدرن، ترجمة بابک احمدی و دیگران، مقالة «گادامر با عنوان همگانیت مسئلة هرمنوتیک»، تهران، نشر مرکز.
  23. واعظی، احمد (138)، درآمدی بر هرمنوتیک، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  24. هولاب، رابرت (1375)، یورگن هابرماس، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نشر نی.
  25. الیاده، میرچا؛ «هرمنوتیک»، دایرةالمعارف دین، ویرایش میرچاالیاده،    ج6:Hermeneutics, The Encyclopedia of Religion. Mircea Eliade 1987..
    1. Hans, Georg Gadamer (1976), Reason in the Age of Science; Cambridge, Mass, United States. 1976.
    2. Hans, Georg Gadamer (1994), truth and method; continuum NewYork.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار