آرای مفسران دربارۀ آیات اشراط‌ الساعه: تحلیل ومقایسه آراء

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق- الهیات و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق- الهیات و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

در قرآن آیاتی بیانگر این مطلب هستند که مرحلۀ اول معاد با ظهور نشانه‌های رستاخیز یا به تعبیر قرآن و به تبعِ آن کتاب‌های تفسیری،«اشراط الساعة»آغاز می‌گرددموضوع این مقاله آرای مفسران دربارۀ آیات اشراط الساعه: تحلیل ومقایسه آراء است.این نوشتار روند تاریخی آراء مفسران از تفسیرهای بسیط قبل از قرن دوم هجری که در قلمرو برداشت‌های اثری و نقلی اکتفا ورزیده‌اند و مطالب سنتی و سمبلیک را باور نموده‌اند،‌تا آثار مدوّن دوران‌های معاصر که مبنای تطبیق قرآن با علم روز را داشتنددرخصوص آیات مرتبط با نفخ صور و دابة الأرض و برخی تحول های آسمان را گزارش می‌دهد. سپس نشان می‌دهد که پیشرفت علوم ونجوم و بالا رفتن آگاهی مفسران در تفسیر واژگان قرآن درزمان‌های مختلف تأثیرگذار است و سبب گردیده است که در قرون اخیر مفسران از منظر دیگری به صور و دابّة و برخی تحول‌های کرات آسمانی بنگرند و سعی نمایند به ‌‌گونه‌ای عقلانی و منطقی، مطالب دینی را با رویکردی اثباتی روشن کنندمهم‌ترین یافته‌های این پژوهش مقایسه و تطبیق آراء متفاوت مفسران با توجه به مبانی مختلف آنان در قرون متمادی در مواجهه با تعبیر نفخ صور و دابةا‌لأرض و برخی تحول‌های آسمان به ویژه در عصر حاضر است که فهمی کاملا مادی و طبیعی ارائه می‌کنند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Votes interpreters a bout Ashrāṭ al-Sā'a : analysis and comprasion of the votes

نویسندگان [English]

  • Zahra Tahmasebi 1
  • Mozhgan Sarshar 2
  • Mohammad ali Ayazi 2
1 Ph.D. student, Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Law, Theology and Political sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Law, Theology and Political sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In Qur’an, there are verses stating this matter that the first resurrection step begins with advent of resurgence signs or according to Qur’an interpretation and in consequence interpretative book(A shrāṭ alSā'aThe topic of this essay is interpretations votes in verses interpretation of Ashrāṭ al-Sā'athe analysis and comprasion of the votes.This writing reports historical trend of interpreters votes from simple interpretations of before second century of Hejri that they have contended in domain of narrative and quotable perceptions they have believed traditional، symbolic matters till codified works of temporary periods which had basis of Quran adaption with current science concerning related verses to Nafkh al-sur and Daba tul arz and Some evolutions of ceiestial spheres Then it shows that science and astronomy development and knowledge growth of interpreters in Qur’an terms in different eras is effective Interpreters have looked to Sur and Dabeh from another view with development of science،astronomy in recent centuries.they have tried to clarify the religious matters with demonstrable approach rationally and logically.and the most important findings of this research includes the comparison and accordance of the diffrent votes interpreters in prolonged centuries in encounter Nwafkh alsur and Daba tul arz and Some evolutions of ceiestial spheres interpretation.particulary

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Ashrāṭ al-Sā'
  • a (Indications of the Hour)
  • Nafkh al-sur (Blowing the Trumpet)
  • Daba Tul Arz (The Beast of the Earth) exit
  • Akir al-Zaman(apocalypse) events

- منابع

      ـ قرآن کریم، اصل عربی؛ (1379)، ترجمه نیز، محمد مهدی فولادوند (تهران، دار القرآن الکریم.

1-     آلوسی، محمود‌ بن عبدالله(1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی‏،به کوشش شمس‏الدین، سناء بزیع، بیروت،دارالکتب العلمیّه.

2-     ابن‏ابی‏حاتم، عبدالرحمن بن محمد(1419 ق)، تفسیر القرآن العظیم (ابن ابی حاتم) ، ریاض، مکتبة نزار مصطفی الباز.

3-     ابن‏ابی‏زمنین، محمد بن عبدالله،(1424 ق)، تفسیر ابن ابی زمنین، بیروت، دار الکتب العلمیة.

4-     ابن‏جوزی، عبدالرحمن بن علی(1422ق)، زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت ،دار الکتاب العربی.

5-     ابن عاشور ،محمد بن طاهر (1420ق )، التحریر و التنویر،بیروت،مؤسسه التاریخ العربی.

6-      ابن‌عربی، محمد‌بن‌علی(1422ق)، تفسیر ابن‌عربی، تأویلات‌ عبدالرزّاق، به‌کوشش‌ سمیر مصطفی رباب، بیروت، دارالأحیاء التراث العربی.

7-     ابن‏عطیه، عبدالحق بن غالب(1422 ق)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، دار الکتب العلمیة، بیروت، منشورات محمد علی بیضون.

8-     ابن قتیبه الدینوری، عبدالله بن مسلم(1423ق)، تأویل المشکل القرآن،به تحقیق ابراهیم شمس الدین، بیروت، دار الکتب العلمیة.

9-     ابن کثیر،اسماعیل بن محمد(1419ق)، تفسیرالقرآن العظیم،تحقیق محمدحسین شمس الدین، دار الکتب العلمیة،بیروت.

10- ابوالفتوح رازی،حسین بن علی( 1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد مقدس، آستان قدس رضوی.

 

11- ابوحیّان محمدبن یوسف،( 1420ق)، البحر المحیط فی التفسیر، به کوشش صدقی محمدجمیل، بیروت،دارالفکر.

12- امین، نصرت‏بیگم، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، 15جلد، بی نا ، بی جا،

13- ایازی، سیدمحمدعلی(1393ش)، شناختنامه تفاسیر، تهران، نشرعلم.

14- بهبودی، محمد باقر،( 1380ش)، معارف قرآن، تهران، نشر سرا.

15- ـــــ:(1378ش)، تدبری در قرآن، تهران، نشرسنا.

16-  حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، دارالفکر، لبنان.

17- بی آزار شیرازی، عبدالکریم،( 1372ش)، تفسیر کاشف، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

18- تیمی، یحیی بن سلام،( 1425ق)،  تفسیر یحیی بن سلام التیمی البصری القیروانی، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد، بیروت،

19- ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد، ( 1418)، تفسیر الثعالبی، المسمیب الجواهر الحسان بیروت، دارالإحیاءالتراث العربی.

20- ثعلبی، احمد بن محمد(1422 ق)،  الکشف و البیان، تفسیر الثعالبی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.

21- حسینی طهرانی، محمدحسین( 143ق)،  معاد شناسی، انتشارات حکمت، مشهد.

-        سمرقندی، نصربن محمد(1416ق)، تفسیر السمرقندی المسلمی، بحرالعلوم، دارالفکر، بیروت.

-        شجاعی، محمد(1397ش)، معادیا بازگشت به سوی خدا، شرکت سهامی انتشار، تهران.

-        شاکری ،سیمین دخت، (1383)، مبانی تفسیر تگاری طبری ، مقالات و بررسی ها، دفتر اول شماره 76، پاییز و زمستان.

-        شیبانی، محمدبن علی نقی(1376ش)، مختصر نهج البیان،دار الأسوه، تهران.

 

-        صادقی تهرانی، محمد،( 1406 ق)،  الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم، فرهنگ اسلامی.

-        ـــــ: ستارگان از دیدگاه قرآن، قم، انتشارات شکرانه.

-        طالقانی، محمود ( 1362ق)، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار.

-        طباطبایی(علامه)، سید محمدحسین(1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات جامعه المدرسین،.

-        طبری، محمد بن جریر( 1412ق)،  جامع البیان عن تاویل آی القرآن (تفسیر الطبری)، بیروت، دار المعرفة.

-        طبرانی، سلیمان بن احمد(2008م)،  تفسیرالقرآن العظیم، اردن، دارالکتاب.

-        طبرسی، فضل بن حسن( 1372ش )،  مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو.

-        قرطبی، محمد بن احمد( 1364ش)،  الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو.

-        قمی، علی بن ابراهیم(1363ش)،  تفسیر القمی، قم، دار الکتاب.

-        کلینی، محمدبن یعقوب(1407ق)،  الکافی، تهران، دارالکتب‌الأسلامیّه.

-         ماتریدی، محمدبن محمد (1426ق )،  تأویلات اهل السنه، بیروت، دار الکتاب لعلمیة.

-         مصطفوی، حسن(1368ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بی‌نا.

-        34-مغنیه، محمدجواد(1378ش)، ترجمه تفسیرکاشف، قم، بوستان کتاب.

-        مقاتل بن سلیمان (1423ق)، تفسیر مقاتل، بیروت، دار الإحیاء التراث.

-        مکارم شیرازی، ناصر(1371ش)، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة.

-        میبدی، احمد بن محمد(1371ش)، کشف الاسرار، تهران، امیر کبیر.